Kemunculan dan Peranan Parti Negara Sarawak (PANAS) dalam politik Sarawak Menjelang Pembentukan Malaysia (1960 – 1963) (Emerging and role of Parti Negara Sarawak (PANAS) in Sarawak’s politics on eve of formation of Malaysia)

Abstract

British menyediakan beberapa ruang kepada penduduk Sarawak berpolitik dengan mengubal perlembagaan Sarawak agar dapat melatih penduduk Sarawak kearah berkerajaan sendiri.  Usaha ini termasuklah usaha memberi ruang kepada kegiatan berpolitik dan memperkenalkan pilihan raya negeri untuk Sarawak.  Hal ini membawa penubuhan parti politik seperti Parti Negara Sarawak (PANAS).  Penubuhan parti ini mendapar cabaran besar dalam kalangan sokongan bumiputera kerana penubuhan parti yang bertunjangkan bumiputera menyaingi kehadiran PANAS.  Cabaran seterusnya ialah usaha PANAS untuk relevan dalam perikatan parti pro-Malaysia iaitu Sarawak Alliance Party (SAP).  PANAS keluar dari perikatan tersebut.  Hal ini membawa kepada cabaran ketigannya yang terpaksa berdepan dengan SAP dan parti pembangkang lain dalam PRN 1963.  Tambahan daripada itu pemimpin Tanah Melayu pula memberi sokongan kepada SAP dan mengkritik PANAS.  Namun demikian PANAS terus bertahan dan telah menghadapi pelbagai cabaran yang mengancam survival parti tersebut.  Artikel ini bertujuan untuk melihat peranan PANAS dalam usaha mendapat sokongan penduduk Sarawak dan terus relevan dalam perjuang politik di Sarawak sekitar tahun 1960-1963.  Kaedah kajian ini menggunakan kaedah kualitatif dengan membuat penyelidikan berdasarkan sumber primar dan sekundari.  Dapatan kajian dalam artikel ini membuktikan bahawa walaupun pelbagai cabaran dihadapi oleh PANAS sepanjang tempoh kajian namun PANAS mampu bertahan hingga berjaya menempatkan dirinya dalam Council Negri selepas pilihan raya negeri 1963.

Kata Kunci: PANAS, Sarawak, Abang Mustapha, Malaysia, Bumiputera

Abstract

The British provided some space for the people of Sarawak to engage in politics by drafting the Sarawak constitution in order to train the people of Sarawak towards self-government. These efforts include efforts to make room for political activities and introduce elections for the state. In consequense several parties had form included the Parti Negara Sarawak (PANAS). The establishment of this party poses a big challenge among bumiputera support because the establishment of other parties based on bumiputera competed with the presence of PANAS. The next challenge is the PANAS effort to be relevant in the pro-Malaysian party alliance i.e. Sarawak Alliance Party (SAP). PANAS had break away from SAP. It leads to the thirds challenges which had to face SAP and other opposition party in 1963’s election.  In addition, the leaders of Malaya had given support to SAP and condemned PANAS in election. However, PANAS continues to survive, and had faced various challenges that threaten the survival of the party. This article aims to look at the role of PANAS in efforts to gain the support of the people of Sarawak and remain relevant in the political struggle in Sarawak around 1960-1963. This research method uses qualitative methods of doing research based on primary and secondary sources. The findings of the study in this article proved that despite the various challenges faced by PANAS during the study period, PANAS was able to survive to successfully place itself in the State Council after the 1963’s state election.

Keyword: PANAS, Sarawak, Abang Mustapha, Malaysia, Bumiputera.