Penentuan tahap pencemaran udara di Malaysia menggunakan pendekatan penunjuk bio (Liken): Kajian kes Bandar Baru Bangi (Determination of Malaysia’s air pollution levels using bio-indicators approach (Lichen): A case study of Bandar Baru Bangi)

Abstract

Beberapa kaedah telah diwujudkan untuk menyukat pencemaran udara. Kajian ini dijalankan bagi menentukan tahap pencemaran udara di Bandar Baru Bangi menggunakan pendekatan penunjuk bio (liken). Sebanyak 14 stesen di Bandar Baru Bangi telah dipilih sebagai stesen persampelan dengan setiap satu stesen terdiri daripada tiga batang pokok. Kajian ini menggunakan kaedah persampelan kuadrat pada di mana diversiti liken yang hidup di satu-satu kawasan pada batang pokok diberikan skor mengikut piawai skor indeks liken. Skor yang telah diperolehi akan dikira dan dinilai, purata skor akan menunjukkan kualiti udara di stesen tersebut. Nilai lebih dari 10 menunjukkan kualiti udara yang sangat bersih, nilai antara 0-9 menunjukkan kualiti udara bersih dan nilai skor -1 ke bawah adalah kualiti udara yang kotor. Daripada eksperimen yang telah dijalankan didapati bahawa nilai skor minimum bagi stesen-stesen di kawasan Bandar Baru Bangi adalah Balai Polis Bangi dengan skor -1.58 dan nilai skor maksimum adalah kawasan Puncak Bangi dengan nilai 17. Nilai skor purata bagi kawasan Bandar Baru Bangi adalah 3.95. Ini menunjukkan bahawa kualiti udara di bandar tersebut adalah baik. Udara yang agak tercemar hanya ditemui di kawasan tertentu di Bandar Baru Bangi seperti di sekitar seperti Balai Polis Bangi, Kompleks Bangi Utama, Seksyen 12, di sekitar Kilang Hitachi dan stesen Komuter UKM sahaja. Pencemaran udara di kawasan tersebut yang berpunca daripada debu dan asap kenderaan bermotor, boleh dianggap tidak berbahaya.

Katakunci: Bandar Baru Bangi, biodiversiti, liken, pembebasan gas, pencemaran udara, penunjuk bio

Various methods have been developed to gauge air pollution. This study was conducted to determine the levels of air pollution in Bandar Baru Bangi using bio-indicators (lichen). A total of 14 sites in Bandar Baru Bangi was selected as sampling stations with each station comprising three trees. A sampling method was adopted in which microbial diversity quadrat on Lichen that lived in a tree at the trunk area was given a score according to the standard index score of lichen. A score value of more than 10 shows a very clean air, between 0 and 9 moderately clean, and less than 1 poor or polluted. Results of the study revealed that the minimum score for Bandar Baru Bangi as recorded in the area around Bangi Police Station was -1.58; the maximum as recorded in Puncak Bangi residential area was 17. The average score for air quality in the study area was thus 3.95 which could be considered as moderately clean. Sites with slightly polluted air were found in the area around Bangi Police Station, Bangi Utama shopping complex, Section 12, Hitachi industrial parks and Commuter Station UKM. The main pollutants in the study area were found to be mainly dust and smoke emitted from motor vehicles.

Keywords: air pollution, biodiversity, bio-indicators, gas emission, lichen, pollutants