Kearifan tempatan dan potensinya sebagai tarikan pelancongan berasaskan komuniti: Kajian kes komuniti Bajau Ubian di Pulau Mantanani, Sabah (Local knowledge and its potential as a community-based tourism attraction: The case of the Bajau Ubian Community in Mantanani Island, Sabah)

Abstract

Pelancongan berasaskan komuniti adalah pelancongan yang bertujuan mencapai pembangunan lestari agar komuniti luar bandar dapat meningkatkan taraf hidup mereka tanpa merosakkan alam sekitar. Sabah merupakan salah sebuah negeri yang terkenal dengan tarikan pelancongan berasaskan budaya dan alam sekitar di Malaysia. Negeri ini mempunyai lebih daripada tiga puluh etnik suku kaum yang kaya dengan seni dan kebudayaan masing-masing, antaranya ialah suku kaum Bajau Ubian. Kawasan kajian ini dijalankan di Pulau Mantanani kerana keunikan komunitinya yang hampir seratus peratus adalah daripada suku kaum Bajau Ubian. Pulau Mantanani adalah sebuah pulau yang kaya dengan keindahan alam semula jadi manakala komuniti Bajau Ubian pula kaya dengan kearifan tempatan tersendiri. Terdapat enam klasifikasi kearifan tempatan yang boleh dijadikan sebagai tarikan pelancongan iaitu masakan, kraftangan dan pertukangan, permainan tradisi, kemahiran hidup, seni tarian dan muzik, majlis keraian dan perayaan. Setiap kearifan tempatan ini mempunyai potensi untuk dijadikan sebagai tarikan pelancongan berasaskan komuniti. Justeru, kertas kerja ini akan meneliti potensi kearifan tempatan komuniti Bajau Ubian sebagai tarikan pelancongan di Pulau Mantanani.

Katakunci: Bajau Ubian, budaya lokal, kearifan tempatan, komuniti pulau, pelancongan lestari, seni pribumi

Community-based tourism is a type of tourism which seeks to achieve sustainable development of rural communities whereby their standard of living can be improved without jeopardising environmental integrity. Sabah is one of the states in Malaysia that is well-endowed with tourism attractions based on culture and environment. This state has more than thirty ethnic tribes that are rich in native art and distinctive local knowledge and culture among which is the Bajau Ubian tribe of the scenic Mantanani Island. This study found six classifications of local knowledge that could be turned into tourist attractions, namely, cuisine, handicrafts and carpentry, traditional games, life skills, several arts of dance and music, and festival celebrations. Each of these local knowledge had the potential to become a community-based tourist attraction for the Mantanani Island.

Keywords: Bajau Ubian, island community, local knowledge, loal culture, native arts, sustainable tourism