TADBIR URUS KOPERASI MENURUT KONSEP TAUHID, SYURA DAN TA’AWUN: KAJIAN TERHADAP KOPERASI KARIAH MASJID DI MALAYSIA (Cooperative Governance According to the Concepts of Tawhid, Shura, and Ta'awun: A Study on Mosque Cooperatives in Malaysia)

Muhamad Maududi Mohamad Rais, Muhammad Hakimi Mohd Shafiai, Mohamad Sabri Haron

Abstract


ABSTRAK

Kesepaduan antara sistem koperasi dan institusi masjid di Malaysia telah mewujudkan gerakan koperasi kariah masjid yang menunjukkan perkembangan positif di seluruh negara. Inisiatif yang diwujudkan untuk menyediakan sumber ekonomi dan pendapatan yang mampan dan konsisten kepada institusi masjid bukan sahaja membantu dalam aktiviti keagamaan masjid tetapi sebagai penyumbang utama dalam mewujudkan ekosistem yang berkesan untuk melahirkan dan meningkatkan kejayaan sosioekonomi ummah. Oleh itu, untuk mencapai kejayaan tersebut, terdapat keperluan untuk tindakan dalam pembentukan dasar tadbir urus yang sempurna bagi mencapai pengurusan operasi koperasi yang baik. Integriti sesebuah organisasi bergantung kepada kesempurnaan tadbir urus yang menjadi rujukan dan panduan utama kepada pergerakan organisasi. Kajian ini menyatakan bahawa konsep tadbir urus Syariah seperti Tawhidi, Syura dan Ta’awun yang mendasari teori ini akan memberi impak yang besar kepada koperasi kariah masjid dari segi pengurusan dan pembangunan koperasi Islam yang kondusif di Malaysia. Tambahan pula, melalui penerapan nilai-nilai tadbir urus Syariah yang berkesan, ia boleh mempengaruhi tindakan dan tingkah laku pengurusan koperasi kariah masjid dalam memastikan koperasi ditadbir secara profesional.

ABSTRACT

The integration between the cooperative system and the mosque institutions in Malaysia has created a mosque cooperative movement that shows positive developments throughout the country. The initiatives created to provide sustainable and consistent economic and income resources to mosque institutions not only assist in the religious activities of mosques but as a major contributor to creating an effective ecosystem to produce and enhance the socioeconomic success of the ummah. Therefore, to achieve such success, there is a need for robust and structured governance and regulatory actions and processes. This is because, the integrity of an organization depends on the governance and regulatory aspects that are the main reference and guide to the movement of the organization. This study is to establish syariah governance of Mosque Cooperative. The expected results show that the concepts of Tawhidi, Syura and Ta’awun that underlie this theory will have a significant impact on the Mosque Cooperative in terms of the management and development of a conducive Islamic cooperative in Malaysia. Furthermore, through the effective application of Shariah governance values, it can influence the actions and behaviour of the management of the mosque cooperative in ensuring that the cooperative is well administered professionally.


Full Text:

PDF

References


Ab. Mumin Ab, Ghani. 2006. Sistem Pengurusan Islam: Tinjauan Menyeluruh dari Aspek Konsep. Ab. Mumin Ab. Ghani & Fadillah Mansor (pnyt.). Dalam Dimensi Pengurusan Islam: Mengurus Kerja dan Mengurus Modal Insan. Kualau Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Abdul Ghafar Don, Berhanundin Abdullah & Zulkiple Abd. Ghani. 2007. Dakwah dan Pengurusan Islam di Malaysia: Konsep dn Pelaksanaan. Bangi: Penerbit UKM.

Abdullah Mat, Muhyidin Aziz. 2003. Konsep dan Falsafah Masjid, dalam Membangun Institusi Masjid. Norrodzah Hj Siren, Yusmini Md. Yusoff (pnyt.). Kuala Lumpur: Jabatan Dakwah dan Pembangunan Insan, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya.

Ahmad Ibrahim Abu Sin. 1991. Islam dan Pengurusan Sumber Manusia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Ahmad Fauzi Mohd Shahar & Muhammad Yusuf Marlon Abdullah. 2016. Strategi Pembangunan Ekonomi Masjid As-Salam Sebagai Wasilah Dakwah Kontemporari. International Conference on Aqidah, Dakwah and Syariah 2016, (IRSYAD 2016).

Ahmad Raflis Che Omar, Mohd Yahya Mohd Hussin & Fidlizan Muhammad. 2016. Mosques, Social Entrepreneurship and Its Achievement. Proceeding National Conference on The Sciences and Social Science, Open University Malaysia, 2016, hlm. 1-9.

Ahmad Raflis Che Omar, Mohd Yahya Mohd Hussin & Fidlizan Muhammad. 2017. Perniagaan sosial menerusi aktiviti ekonomi masjid. Journal of Global Business and Social Entrepreneurship (GBSE) 1(1) (2017): 39-46.

Ahmad Raflis Che Omar, Mohd Yahya Mohd Hussin & Fidlizan Muhammad. 2015. Social entrepreneurship practices among mosques in Selangor. Konvensyen Kebangsaan Keusahawanan Islam kali ke-11. Anjuran Universiti Sains Islam Malaysia dengan kerjasama Institut Latihan Islam Malaysia, Dewan Datuk Mohd Shahir ILIM, 17-19 November.

Ariff Zuhairah, M., Abd Ghadas, H. & Aziz, H. 2016. Kepimpinan dan Pengurusan dalam Organisasi Pendidikan. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Azmah, O., Norma, M. & Fatimah, K. 2014. Assessing the performance of cooperatives in Malaysia: An analysis of co-operative groups using a data envelopment analysis approach. Asia Pacific Business Review 20 (3): 484-505.

Azman Che Omar. 2014. Pendidikan Islam dan cabaran semasa. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Bardai, A. 2002. Pengurusan sumber manusia dalam organisasi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Bhatti, M.S. 2017. Impact of Islamic Management Principles on Organizations Regardless of Religion. International journal of multidisciplinary and current research.

Choudhury, M.A. & Hoque, M.Z. 2006. Corporate governance in Islamic perspective. Corporate Dalam Kewangan Islam.

Choudhury, N. & Hoque, Z. 2004. The impact of organizational culture on the effectiveness of management control systems. Journal of Management Studies 41(3): 465-490.

Daeng Masuk Sadek, A., Abd Rahman, A. & Ismail, Z. 2018. Inovasi dalam pengajaran dan pembelajaran pendidikan tinggi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Daud, M. 1999. Konsep Syura dalam Pengurusan dan Kepimpinan Islam. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Dusuki, A. W. & Abdullah, N. I. 2007. Maqasid al-Shari’ah, maslahah, and corporate social responsibility. The American Journal of Islamic Social Sciences 24(1): 25-45.

Elamin, A. M. & Tlaiss, H. 2015. The role of human resource management in fostering organizational commitment. Journal of Business Research 68 (8): 1803-1810.

Farlizawati, S. 2012. Pengurusan risiko dalam organisasi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Fidlizan Muhammad & Mohd Yahya Mohd Hussin. 2009. Peranan Masjid Sebagai Institusi Sosio Ekonomi Bagi Membantu Masyarakat Menghadapi Krisis Ekonomi. Majalah Cahaya JAKIM, 10.

Harangozo, G. & Zilahy, G. 2015. Corporate social responsibility and organizational performance: The role of corporate governance. Journal of Cleaner Production 107: 149-157.

Hasan Al-Banna bin Mohamed, Ab Mumin Ab Ghani, Siti Arni binti Basir. 2011. Pemantapan Sistem Pengurusan Islam Berkualiti Melalui Konsep Tawhidi, Budaya Itqaan dan Nilai Ihsan. World Congress on Islamic Systems 2011 (World- ISLAM 2011).

Hasan Bahrom. 2008. Strategi Pengajaran dan Pembelajaran dalam Pendidikan Islam. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Ibn Kathir. (n.d.). Tafsir Ibn Kathir (Terj.). Kuala Lumpur: Darul Fikir.

Ibn Manzur Jamaluddin Muhammad Mukarram. 1993. Lisan al-Lisan Tahzib Lisan al-‘Arab . Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah.

Ilhaanie Abdul Ghani Azmi. (n.d.). Pengaruh Teknologi Terhadap Pembelajaran dan Pengajaran. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Intan N. & Setiawan. 2020. Peranan Koperasi Syariah Sebagai Pusat Kegiatan Muamalah Jamaah Masjid. Jurnal Ilmiah Mizani: Wacana Hukum, Ekonomi dan Keagamaan, 7(1).

Ismail, A. & Shariff, S. 2011. Pembangunan Modal Insan dalam Organisasi. Kuala Lumpur: Institut Terjemahan Negara Malaysia.

Jaber, M. 2009. Manajemen sumber daya manusia dalam organisasi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Jamilah., S. Maimunah. & Hazalinda., S. Shuzaida. 2010. Kajian Tahap Penglibatan Anggota dalam Aktiviti Ekonomi Koperasi di Malaysia. Maktab Kerjasama Malaysia.

JPKM. 2007. Panduan Tadbir Urus Koperasi. Jabatan Pembangunan Koperasi Malaysia.

Kaplan, R. S. & Norton, D. P. 1992. The balanced scorecard: Measures that drive performance. Harvard Business Review 70(1): 71-79.

Liang Gie, M. 1986. Perkembangan Pemikiran Ekonomi Islam. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mahmud Al Khalidi. 1986. Pengantar Ilmu Politik Islam. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mazlan, M. S. & Khairuldin, M. 2018. Kepimpinan dan Pengurusan Perubahan dalam Organisasi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Md Zain, Z. & Shafii, Z. 2018. Pengurusan kewangan Islam: Prinsip dan Aplikasi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Mohamed, Hj. Hasan Al-Banna & Ab ghani, Ab Mumin & Basir, Siti. 2013. Sistem pengurusan Islam yang berkualiti mampu menjamin kepuasan pekerja: Suatu realiti dan cabaran masa hadapan. Global Journal Al-Thaqafah. 3 (1): 67-84.

Mohd Zul Izwan Aliyasak, M. y. 2019. Mosquepreneur in Perak: Reality or fantasy. Research in World Economy 10 (5).

Mohd Ikhmal, Fadzil. 2022. Keusahawanan sosial terbaik institusi masjid dalam membangun modal insan: Kajian kes di Daerah Seberang Perai Utara 2014-2019.

Doctoral Thesis, Universiti Utara Malaysia.

Muhamad Sor, A., Zulkarnaik, H., Ekandar, M. & Mohamad, S. M. 2015. Pengantar Kewangan Islam. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Nik Azis Nik Pa. 2007. Konsep Amalan Masjid Terbaik, dalam Islam Hadhari Kekuatan Masjid dalam Menjana Masyarakat Gemilang. Terj. Abd. Hamid Othman. Putrajaya: Yayasan Islam Hadhari.

Nik Hassan, N. M. 2012. Strategi Pemasaran dalam Perniagaan. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Nor Raudhah Haji Siren. 2006. Pendidikan dan Pembangunan Modal Insan di Malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Nor Razinah Mohd Zain, A., Zulkarnain, H. & Hassan, S. 2015. Perkembangan dan Cabaran dalam Pengurusan Pendidikan di Malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Nurdina Rahman, Zamzuri Zakaria .2018. Cabaran Pengurusan Koperasi Kariah Masjid. At-Tahkim, Vol. 8, Tazkia Unversity College of Islamic Economic

Othman, R. 2013. Kepimpinan dan Motivasi dalam Organisasi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Rahimah Abd. Samad. 2016. Membentuk dan Menilai Reputasi Koperasi. DimensiKoop Bil.4.2016.

Razaleigh bin Muhamad Kawangit. 2002. Pemikiran Islam dalam Konteks Pengurusan. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

Roselana Mansor & Mohd Izham, M. 2015. Inovasi dalam Pendidikan Tinggi: Teori dan Amalan. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Roziah Mohamed, Nur Anizah Aziz. 2021. Cabaran Dalam Pengurusan dan Pentadbiran Koperasi Kariah Masjid di Semenanjung Malaysia (Challenges in the Management and Administration of Kariah Masjid Co-operatives in Peninsular Malaysia). Malaysian Journal of Co-operative Studies 17.

Samad, R. & Shafii, Z. 2021. An Islamic approach to governance and an integrated economy: In the case of cooperatives. International Journal of Business and Economy 3(4): 79-90.

Sarif, A. 2017. Pengurusan Inovasi dalam Organisasi. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Shabri, Shafawaty & Al, Ram & Abu Bakar, Azizi. 2017. Model Kajian Prestasi Tadbir Urus Koperasi di Malaysia (A Research Model of Cooperative Governance Performance in Malaysia). 1268147.

Shafawaty Mohamad Shabri, Ram Al Jaffri Saad, Azizi Abu Bakar. 2017. Model kajian prestasi tadbir urus koperasi di Malaysia. Journal of Humanities, Language, Culture and Business (HLCB)1(3).

Shahrul Ujang, M., Ulfi, I. & Izzuhaq, M. 2022. Pendidikan Kewarganegaraan dan Perkembangan Sosial di Malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.

SKM. 2015. Laporan ekonomi suruhanjaya koperasi Malaysia (SKM) 2015. https://www.skm.gov.my/index.php/my/pusat-media/penerbitan/laporan-tahunan/book/32-laporan-tahunan-2015/3-laporan-tahunan [29 Ogos 2024].

SKM. 2016. Laporan ekonomi suruhanjaya koperasi Malaysia (SKM)2016. https://www.skm.gov.my/index.php/my/pusat-media/penerbitan/laporan-tahunan/book/46-laporan-tahunan-2016/3-laporan-tahunan [25 Ogos 2024].

SKM. 2017. Laporan ekonomi suruhanjaya koperasi Malaysia (SKM)2017. https://www.skm.gov.my/index.php/my/pusat-media/penerbitan/laporan-tahunan/book/50-laporan-tahunan-2017/3-laporan-tahunan [20 Ogos 2024].

SKM. 2018. Laporan ekonomi suruhanjaya koperasi Malaysia (SKM)2018. https://www.skm.gov.my/index.php/my/pusat-media/penerbitan/laporan-tahunan/book/52-laporan-tahunan-2018/3-laporan-tahunan [19 Ogos 2024].

SKM. 2019. Laporan ekonomi suruhanjaya koperasi Malaysia (SKM)2019. https://www.skm.gov.my/index.php/my/pusat-media/penerbitan/laporan-tahunan/book/59-annual-report-2019-embargo/3-laporan-tahunan [15 Ogos 2024].

SKM. 2022. Laporan ekonomi suruhanjaya koperasi Malaysia (SKM)2019. https://www.skm.gov.my/index.php/my/pusat-media/penerbitan/laporan-tahunan/book/70-annual-report-2022-embargo/3-laporan-tahunan [5 Ogos 2024].

Suraiya Ishak & Ahmad Raflis Che Omar. 2015. Keusahawanan sosial sebagai satu pendekatan inovatif ke arah transformasi sosial masyarakat: Kajian kes di Malaysia. Geografia Malaysian Journal of Society and Space11(8) (2015): 38-51

Suruhanjaya Koperasi Malaysia (SKM). 2017. Pelan Strategik Pembangunan Koperasi Kariah Masjid 2017-2020. Selangor. Terbitan Suruhanjaya Koperasi Malaysia.

Sutarji Kasmin. 2014. Membina Model Koperasi Kariah Masjid Pengalaman Koperasi Masjid Al-Hasanah Bangi Berhad.

Triyuwono, I. 2000. Akuntansi syari’ah: Implementasi nilai keadilan dalam format metafora amanah. Jurnal Akuntansi dan Auditing Indonesia 4(1): 1-34.

Yeop Husin, M. 2007. Keberkesanan Program Latihan dalam Meningkatkan Produktiviti Pekerja. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Zelhuda Shamsuddin, Abdul Ghafar Ismail, Bayu Taufiq Possumah. 2014. Penilaian teoritikal terhadap ciri-ciri tadbir urus di kalangan Lembaga Pengarah Koperasi di Malaysia. Proceeding of the 1st International Conference on Management and Muamalah 2014 (1st ICoMM), 13th – 14th November 2014.




DOI: http://dx.doi.org/10.17576/JH-2024-1602-07

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


  ISSN: 1985-6830

eISSN: 2550-2271

JURNAL HADHARI: AN INTERNATIONAL JOURNAL
Institut Islam Hadhari
Universiti Kebangsaan Malaysia
43600 UKM Bangi
Selangor, MALAYSIA.


Phone: +603-8921 7187/7176/6994
Fax: +603-8921 6990
Email: jhadhari@ukm.edu.my

Web: ejournals.ukm.my/jhadhari